How Loud can a Taho Vendor's Voice Get?
February 18. 2022
Abby Gayle Repotente
Most mornings, taho vendors lend their ears to hear our stories, but have we ever listened to theirs? Today’s story starts with Kuya Stanley. Usually, he roams around San Mateo, Rizal with a wide smile as he starts his paglalako. A day never passes without him asking about his customers’ morning sentiments. However, if one takes the time to let him talk, there is more than his wide smile that people should know about. More than a taho vendor, Kuya Stanley is also a son, a husband, and a friend to many.
Kuya Stanley, now 52 of age, has spent 40 years of his life, being a taho vendor. Before him, it was his parents who sold taho around communities in Tarlac City. As he was a student before, he prioritized his studies while he accompanied his parents in their morning paglalako. When he became old enough, Kuya Stanley immediately grabbed the opportunity to be a taho vendor as well, just like his parents.
When asked why paglalako was important to him, Kuya Stanley immediately knew what to answer. For him, it was a sense of gratitude to continue the legacy of his parents. Considering that he was also the eldest out of his 11 siblings, he was glad to help his family even if he was then just a teen. Looking back, he felt lucky that because of selling taho, he was also able to let all of his siblings finish their education.
As he grew older, Kuya Stanley left Tarlac and resided in Marikina City, with hopes that he could earn more in an urban area. Eventually, this is where he met his partner in life. Even if he moved homes, he still stuck with paglalako, noting that it became a consistent part of his life. Kuya Stanley repeatedly thanked his customers as it was through his job that he was able to build a house for his family located in his hometown, Tarlac. He then dedicated the space for his loved ones, noting that it was because of their support for his job that he was able to save up. Most times, he wishes that he could immediately be in his family house in Tarlac, reminiscing that being with his relatives appears as a great form of rest for him.
“Kahit maaga ako nag-asawa, siniguro ko talaga na naaalagaan ko pa rin ang pamilya ko. Kaya syempre, happy ako may naipundar akong lupa at bahay doon sa Tarlac.”
(Even if I got married at an early age, I really made sure that my family was taken care of. That’s why I am so happy that I was able to save up for a house and lot located in Tarlac.)
As he now resides with his wife in Marikina City, Kuya Stanley starts his day at 3 in the morning. Coming from Brgy. Tumana, he rides the jeep to Brgy. Concepcion to get his product supply. With two aluminum buckets connected with a carrying pole, he rides a jeep once again as he heads to San Mateo, Rizal. He narrated that once he starts his paglalako, the heaviness placed on his right shoulder seems to be weightless as he starts to see the smiles of his customers.
Through the years, his customers soon turned into his friends. Kuya Stanley even mentioned that he knew the streets of San Mateo, Rizal better than those in Marikina. It was a delight for him to know that he was called the “resident mantataho” within the area since he also treats the said community as his own.
“Mas kakilala ko rin ang tao ng San Mateo, kesa sa Marikina. ‘Pag umuuwi ako doon sa amin [Marikina], hanggang labas lang ako ng bahay. Dito, sa paglalako talaga, marami akong nakilalang kaibigan.”
(I also know the people of San Mateo better, rather than the people of Marikina. Whenever I get home [in Marikina], I only ever go outside of our house. From paglalako, I met some of my friends.”)
Despite sharing his stories with joy, he did not disregard the hardships that he went through while selling taho. Kuya Stanley recalls how every time there was a new resident around the community, there were instances when they would be rude or somehow annoyed by his cheerful attitude as they saw it as overstepping for a vendor. However, he remained calm and thought that maybe they were just tired from their own jobs.
Kuya Stanley also underscored how hard it is to work within the weather conditions of the Philippines. He is used to carrying the containers of taho, but to move with it during the rainy or summer season in the country makes it harder for him. He even described in detail how it is personally challenging for him to sell taho when the wind and rain get too strong.
Regardless, he still does his job every day as these are uncontrollable factors and he has no choice but to move for a living.
“May isang beses na sobrang ulan at kakaalis ko pa lang mula doon sa kuhaan ko ng supply. Umaga pa lang ‘yon kaya madilim ta’s bagong luto pa naman yung taho kaya syempre, mainit pa. ‘Di ko nakita yung daan na basang-basa pala kaya nadulas ako, natapon lahat ng paninda ko sa lupa at saka medyo nasunog pa ‘yong balat ko…”
(One time, it was so rainy and I just left the place where I got my supply to sell. It was only the morning that’s why it was so dark and the taho was freshly-cooked that’s why it was hot. I did not see that the road was so wet due to the rain so I slipped, all of my products spilled on the ground and my skin got slightly burned as well…)
Regardless of his challenging experiences, Kuya Stanley remains optimistic in life. Despite only ~₱500 earnings each day, he remains glad that he is able to help his family and do what he loves. He also adds that what keeps him going is the fact that he gets to see his customers and friends each day with a smile. Over time, this became his favorite thing about paglalako.
“‘Yong mga noon ko pang customer, lumaki na, parang mga naalagaan ko na rin kasi halos araw-araw ko sila nabebentahan ng taho, nakikita ko sila lumaki. Ang iba pa nga, naabutan ko na nagka-asawa na rin. Lahat sila… lahat ng napagbebentahan ko ay ang favorite customer ko.”
(My long-time customers, they are big now, it also felt like I took care of them since I sell taho almost every day, so I was able to see them grow. Some of them, I even got the chance to witness them getting married. All of my customers… all of them are my favorite.”)
When asked about what he would like to see in the near future, Kuya Stanley immediately stated how he would want things to return to their normal state. He knows that just like him, everyone is having a hard time because of the current pandemic. He is also aware that with the ongoing presence of the virus, he is at risk day by day as his job requires interactions with many people. Other than this, he wishes that his wife would always be well. Although she currently has maintenance medication, Kuya Stanley says he always works as much as he can, to help his wife.
As for his fellow taho vendors, Kuya Stanley reminds them to be appreciative of paglalako.
They should be proud of what they do and grateful for the experiences they get from their job. He also added that pakikisama should be something to be practiced by them, for a good rapport to be built with their customers. He then ends his advice with a comedic but relevant statement.
“Ang secret ingredient lang talaga sa paglalako ay ang pag-uwi nang maaga. Ang iba kasi, napapadaan pa sa inuman at mali ‘yun! Pagkatapos maglako, deretso uwi. Edi, maayos ang buhay!”
(The only secret ingredient in paglalako is going home early. Some vendors tend to stop for alcohol-drinking sessions and that’s wrong! After you finish all your taho, go straight home. Then, life would be good!)
We could immediately recognize their loud “Tahoooo!” calls around our streets but have we ever taken the time to know them past that? As much as we value the morning snack that they offer, sometimes, we forget to realize that they are more than just what they sell. Other than simply buying their products, one could help them through knowing who they truly are as well. From walking for a long distance, carrying a heavy load on one shoulder, and listening to countless morning thoughts, the least that we could do for them is to lend our ears for their stories in exchange. Usually, they are left unheard as they jump from one household to another, having no time to open up about their own stories and thoughts. Despite this, if we initiate a short conversation about them, only then can they feel heard and seen. From these small moments every day, we could unconsciously familiarize ourselves with the stories of our taho vendors, and that could make a huge difference. As we take the chance to talk to them while they prepare our taho, one “Kumusta ka po?” is all you need to know more about the people that serve us every day.
Similar to Kuya Stanley, taho vendors are only a small fraction of the country’s massive working class. Regularly, we interact with these people who barely get by financially, but still, serve wholeheartedly. Regardless of what difficulties they have been facing, they continue to work with smiles on their faces. As the receiving end of their service, we owe our comfort to their hard work. Thus, we should also act upon what we think would make their workplace comfortable for them as well. As they continue to offer their endless effort to us despite the circumstances, we should do our part as grateful customers in return. Thanking them for their service is one way to acknowledge them, but listening to their stories would mean cherishing their identity as an individual. More than what they do and sell, we should appreciate them for being human with an identity beyond their jobs. As time passes, we can truly understand the meaning of our workers’ smiles.
Eventually, we may just find out what stories lie behind the all too familiar “Tahoooo!” calls that we hear along our streets every day.
Hanggang Saan Aabot ang Boses ng Magtataho?
February 18, 2022
Abby Gayle Repotente
Translated by Amiel Zaulda
Kadalasan tuwing umaga, bukas ang tainga ng mga magtataho sa ating mga kuwento, ngunit nasubukan na ba nating makinig sa kanilang mga salaysay? Magsisimula ang kuwento ngayong araw kay Kuya Stanley. Kadalasan, naglalako siya sa San Mateo, Rizal habang ngumingiti na para bang umaabot ito sa kanyang mga mata. Walang araw na lumilipas na hindi siya nakikinig sa mga kuwento ng kaniyang mga kustomer sa umaga. Subalit kung bibigyan lang natin ng pagkakataon na isalaysay niya ang kaniyang kuwento, higit pa sa kaniyang ngiti habang naglalako ang dapat malaman ng mga tao. Hindi lang basta magtataho, si Kuya Stanley ay isa ring anak, asawa, at kaibigan sa karamihan.
Apatnapu’t taon nang maglalako ng taho si Kuya Stanley na ngayon ay 52 taong gulang. Bago pa man siya, naglalako rin ng taho ang kaniyang mga magulang sa mga komunidad sa Tarlac City. Dahil nag-aaral pa siya noon, inuna niya muna ang kaniyang pag-aaral habang sinasamahan ang kaniyang mga magulang sa paglalako tuwing umaga. Nang lumaki na siya, naging magtataho rin si Kuya Stanley, kagaya ng kaniyang mga magulang.
Kung tatanungin ang kahalagahan sa kaniya ng paglalako, alam na kaagad ni Kuya Stanley kung ano ang isasagot. Para sa kaniya, isa itong karangalan na ipagpatuloy ang naiwan ng kaniyang mga magulang. Bilang panganay sa 11 magkakapatid, masaya siyang tumulong sa kaniyang pamilya kahit binata pa lamang siya noon. Sa pagbabalik-tanaw, naiisip niyang swerte siya sa pagtataho dahil napagtapos niya sa pag-aaral ang kaniyang mga kapatid.
Nang tumanda siya, nilisan ni Kuya Stanley ang Tarlac at lumuwas ng Marikina City. Doon na niyang piniling manirahan, dala-dala ang pananalig na kumita ng mas malaking halaga sa siyudad. Dito niya rin nahanap ang kaniyang mapapangasawa at kasangga sa buhay. Kahit na palipat-lipat siya ng tahanan, hindi niya iniwan ang paglalako na para sa kaniya ay patuloy nang naging parte ng kaniyang buhay. Paulit-ulit na pinasasalamatan ni Kuya Stanley ang kaniyang mga kustomer dahil ang paglalako niya ng taho ang dahilan kung bakit siya nakapagpatayo ng bahay sa kaniyang kinalakhang lungsod. Tarlac. Pagkatapos, pinatira niya ang kaniyang mga mahal sa buhay sa kaniyang bahay bilang pasasalamat sa kanilang suporta sa kaniyang trabaho kung kaya siya nakapag-ipon. Kadalasan, hinihiling niya na makasama niya ang kaniyang mga mahal sa buhay sa kaniyang bahay sa Tarlac sapagkat para sa kaniya, ang pinakamagandang anyo ng pahinga ay ang makasama ang mga mahal niya sa buhay.
“Kahit maaga ako nag-asawa, siniguro ko talaga na naaalagaan ko pa rin ang pamilya ko. Kaya syempre, happy (masaya) ako may naipundar akong lupa at bahay doon sa Tarlac.”
Ngayon na nakatira sila ng kaniyang asawa sa Marikina City, nagsisimula ang araw ni Kuya Stanley bandang alas-tres nang madaling araw. Mula Brgy. Tumana, sasakay siya ng dyip patungong Brgy. Concepcion para kunin ang supply ng kaniyang taho. Pasan ang patpat na kung saan nakatali ang dalawang lalagyanang aluminum, sasakay muli siya ng dyip patungong San Mateo, Rizal. Ika rin niya, nawawala ang bigat ng kaniyang pasan-pasan kapag nakikita niya ang mga ngiti ng kaniyang mga kustomer.
Sa paglipas ng mga taon, naging kaibigan na niya ang kaniyang mga kustomer. Binanggit pa ni Kuya Stanley na mas kabisado niya ang mga pasikot-sikot sa San Mateo, Rizal kaysa roon sa Marikina. Sa katunayan, masaya siyang tinatawag na “resident mantataho” sa lugar ng kaniyang pinaglalakuan dahil tinuturing niya na ring sariling tahanan ang mga komunidad na pinaglalakuan.
“Mas kakilala ko rin ang tao ng San Mateo, kesa sa Marikina. ‘Pag umuuwi ako doon sa amin [Marikina], hanggang labas lang ako ng bahay. Dito, sa paglalako talaga, marami akong nakilalang kaibigan.”
Sa kabila ng pagbabahagi ng kaniyang masasayang kuwento, hindi niya kinalilimutan ang mga pagsubok na napagdaanan sa pagtataho. Inalala ni Kuya Stanley na sa tuwing may bagong-lipat sa komunidad na pinaglalakuan niya, may mga pagkakataong sinusungitan siya o naiirita sila sa kaniyang masayahing personalidad dahil nakikita nila itong hindi nararapat para sa isang magtataho. Gayunpaman, nananatili siyang kalmado at iniisip na lang niya na baka pagod lang sila sa kanilang sariling mga trabaho.
Ipinaliwanag din ni Kuya Stanley kung gaano kahirap maglako sa pabago-bagong panahon sa Pilipinas. Sanay siyang pumasan ng mga lalagyan ng taho, ngunit mas nahihirapan siya kapag panahon ng tag-ulan at tag-init. Inilarawan niya rin kung gaano kahirap maglako ng taho kapag malakas ang ulan at hangin.
Gayunpaman, kinakayod niya pa rin ang paglalako at binabalewala ang mga sagabal na klima dahil wala siyang magagawa kundi ang magpatuloy para makaraos sa buhay.
“May isang beses na sobrang ulan at kakaalis ko pa lang mula doon sa kuhaan ko ng supply. Umaga pa lang ‘yon kaya madilim ta’s bagong luto pa naman yung taho kaya syempre, mainit pa. ‘Di ko nakita yung daan na basang-basa pala kaya nadulas ako, natapon lahat ng paninda ko sa lupa at saka medyo nasunog pa ‘yong balat ko…”
Sa kabila ng mga hamon sa araw-araw na paglalako, nananatiling positibo ang pananaw ni Kuya Stanley sa buhay. Kahit sa kakarampot na ₱500 kita araw-araw, nananatili siyang masaya dahil nakatutulong siya sa kaniyang pamilya at nagagawa niya ang nais niya. Dagdag niya rin na ang dahilan kung bakit siya nagpapatuloy sa paglalako ay dahil nakikita niya ang mga ngiti ng kaniyang mga kaibigan at kustomer araw-araw. Kalaunan, ito na ang kaniyang hinahanap sa tuwing naglalako.
“‘Yong mga noon ko pang customer, lumaki na, parang mga naalagaan ko na rin kasi halos araw-araw ko sila nabebentahan ng taho, nakikita ko sila lumaki. Ang iba pa nga, naabutan ko na nagka-asawa na rin. Lahat sila… lahat ng napagbebentahan ko ay ang favorite (paboritong) customer ko.”
Nang tanungin kung ano ang nais niyang makita sa hinaharap, walang pagdadalawang-isip na sinabi ni Kuya Stanley na gusto na niyang bumalik ang lahat sa normal. Alam niya na, katulad niya, lahat ng tao ay naghihirap ngayong pandemya. Alam din niya na dahil sa virus, mas nalalagay ang kaniyang buhay sa peligro sa bawat araw na lumilipas dahil parte na ng kaniyang trabaho ang pakikipaghalubilo sa maraming tao. Bukod dito, hinihiling niya rin na palaging ligtas ang kaniyang asawa. Dahil may mga medikasyong iniinom ang kaniyang asawa, mas nagpupursigi siya sa paglalako nang makatulong sa kaniya.
Giit ni Kuya Stanley sa kaniyang kapuwa magtataho na dapat nilang pahalagahan ang paglalako.
Dapat ipagmalaki nila ang kanilang trabaho at maging magpasalamat sa mga karanasang napupulot mula sa pagiging manlalako. Dagdag niyang dapat na marunong silang makisama para magkaroon ng magandang relasyon sa kanilang mga kustomer. Sa huli, nagbitiw siya ng mapagbiro ngunit napapanahong payo sa mga manlalako.
“Ang secret ingredient lang talaga sa paglalako ay ang pag-uwi nang maaga. Ang iba kasi, napapadaan pa sa inuman at mali ‘yun! Pagkatapos maglako, deretso uwi. Edi, maayos ang buhay!”
Pamilyar na tayo sa kanila sa tuwing naririnig natin sa mga kalye ang tunog na “Tahoooo!” ngunit nasubukan na ba nating alamin ang kuwento nila maliban sa kanilang pagtawag ng mga kustomer? Sa sobra nating pagkahumaling sa kanilang binebentang taho, paminsan ay nalilimutan natin na hindi lang sila basta-bastang magtataho. Bukod sa pagbili ng kanilang mga produkto, maaari kang makatulong sa kanila sa pamamagitan ng pagkilala at pag-alam sa kanilang totoong pagkatao at kuwento. Mula sa paglalakad nang pagkalayo-layo, pagpasan ng kanilang nilalako, at pakikinig sa mga kuwento natin, isa lamang sa mga maliit na pamamaraan ng pagtulong sa kanila ay ang pagbukas sa ating mga tainga para makinig sa kanilang mga salaysay. Kadalasan ay naiiwan silang hindi napakikinggan kapag naglalako sa isang bahay patungo sa kasunod. Gayon pa man, kahit sa pangunguna ng kahit simpleng pag-uusap, mararamdaman nilang sila ay pinakikinggan at pinahahalagahan. Kahit sa ilang segundo sa isang araw, nalalaman natin ang mga salaysay nila, at malaking bagay na iyon para sa kanila. Kapag nakikipag-usap tayo sa kanila habang inihahanda nila ang ating taho, ang simpleng “Kumusta po kayo?” lang ang kailangan mo nang makilala mo ang mga taong handa kang pagsilbihan araw-araw.
Kagaya ni Kuya Stanley, binubuo lamang ng maliit na bahagdan ng mga magtataho ang kabuuang bilang ng mga Pilipinong nagtatrabaho. Kadalasan, nakikihalubilo tayo sa kanila na nagpapatuloy sa buong pusong pagtatrabaho sa kabila ng maliit lamang na kinikita sa araw-araw. Sa kabila ng mga hamon na kanilang kinahaharap, patuloy silang nagtatrabaho nang nakangiti. Bilang mga taong tumatangkilik ng kanilang mga nilalako, utang natin sa kanila na kumustahin at pahalagahan sila sa lahat ng oras. Dahil diyan, dapat din tayong kumilos para mapagaan ang kanilang trabaho at paigtingin ang kanilang seguridad. Habang patuloy sila sa pagserbisyo sa atin anuman ang mga kaganapan, dapat gawin natin ang ating parte bilang pagbalik sa kanilang serbisyo. Ang pagpapasalamat sa kanilang serbisyo ay sapat nang paraan, ngunit ang pakikinig sa kanilang mga kinikimkim na kuwento ay nangangahulugan na pinahahalagahan natin sila bilang tao. Higit sa kanilang trabaho at pagbebenta, pahalagahan natin sila dahil tao rin sila na may mga kuwentong naghihintay lang na maipahayag na higit pa sa kanilang trabaho. Sa paglipas ng oras, malalaman natin ang tunay na kahulugan ng kanilang mga ngiti.
Kalaunan, maririnig din natin ang mga nakakubling kuwento sa likod ng kanilang pamilyar na pantawag na “Tahoooo!” na naririnig natin sa mga kalye araw-araw.